meer over de voormalige

ESSAYS

(vanaf 2019)

2023

Wat is de ruimte waard · In de ruimte lonkt het nieuwe goud. Waar vroeger verre landschappen gekoloniseerd werden, zijn nu planeten aan de beurt. Miljardairs lanceren de ene raket na de andere, er zijn plannen voor mijnbouw op asteroïden en voor een tankstation op de maan -  voor wie op doorreis is naar Mars. Maar ten koste van wat? In dit boek neemt Marjolijn van Heemstra je mee naar de vertes die rijk maken en toont ze de verarming die dat tegelijkertijd teweegbrengt.

Marjolijn van Heemstra (1981) is schrijver, dichter en theatermaker en al jarenlang gefascineerd door de ruimte en ruimtevaart. Haar roman En we noemen hem werd genomineerd voor de Libris Literatuur Prijs en in acht talen vertaald. Ook haar laatste boek In lichtjaren heeft niemand haast kon rekenen op veel waardering. Dit jaar wordt het essay uitgegeven in samenwerking met De Correspondent.

2022

Intieme vreemden · In Intieme vreemden onderzoekt Paul Verhaeghe hoe ons zelfbeeld door de eeuwen heen veranderde zonder dat we er echt achter kwamen wie wij zijn. We werden zondaars die onze aardse driften moeten wantrouwen, rationele wezens die de zuivere rede beoefenen en talenten die werken aan een betere versie van onszelf. De enige constante is het gevoel dat we tekortschieten. We blijven vertwijfeld, soms zelfs vervreemd achter. Wie we zijn wordt in grote mate bepaald door onze intimiteit met anderen: onze ouders, onze geliefden, onze kinderen. Maar hoe intiem we ook met elkaar zijn, toch willen we ons ook steeds weer losmaken, zelfstandig zijn.

Welke tegengestelde krachten zijn hier aan het werk? Op zoek naar antwoorden neemt Paul Verhaeghe ons mee op een spannend gedachte-experiment waarbij hij Freuds Eros- en Thanatosdrift als vertrekpunt neemt om te eindigen bij de thermodynamica. Kan het zijn dat ons maken en vernietigen, onze intimiteit en onze vervreemding, niets meer zijn dan menselijke variaties op kosmische processen die het universum al sinds de oerknal bepalen?

2021

Vuurduin · “Ik kan de zeepokken niet vinden. Het is een warme zaterdagnamiddag in september, ik ben net aangekomen op het eiland en loop langs het water in de haven. Ik ben hier bijna twintig jaar niet geweest.“

De natuur verdwijnt. Diersoorten sterven uit, ecosystemen gaan eraan, de permafrost smelt, onze winters worden herfst. Maar wat is de natuur eigenlijk? En is het denken over een natuur die losstaat van de mens niet juist de oorzaak van veel van onze problemen, zoals de klimaatcrisis en de coronapandemie?

In het essay Vuurduin gaat Eva Meijer een week naar Vlieland. Het ecosysteem van de Wadden staat onder druk, maar er liggen ook delen van haar eigen geschiedenis op het eiland, tijd die nooit meer terugkomt. Met behulp van schrijvers, filosofen, kunstenaars en hond Doris gaat Meijer op zoek naar wat er nu precies verdwijnt en wat we ertegenover kunnen zetten.

Eva Meijer (1980) is filosoof en schrijver. Ze schreef tien boeken, haar werk is vertaald in achttien talen. Haar filosofische werk gaat vooral over taal (inclusief stilte) en sociale rechtvaardigheid, waarin ze een belangrijke plek inruimt voor de politieke stem van dieren. In september 2017 promoveerde ze cum laude in de filosofie op het proefschrift Political Animal Voices aan de Universiteit van Amsterdam.

2020

Kinderen van Apate · Toen Pandora haar beruchte doos opende en de godin Apate ontsnapte, kwamen de misleiding en het bedrog in de wereld, zo vertelt de Griekse mythe. En Apate is nog steeds onder ons: we zijn allemaal haar nazaten, stelt Gescinska in dit essay. Maar we kunnen wel revolteren tegen de verlokkingen van de leugen. Nooit was dat zo nodig als nu, in dit tijdperk van ‘posttruth’, alternatieve feiten en nepnieuws.

Gescinska legt onder het verval van de waarheid een diepere crisis bloot. Niet het verspreiden van onjuiste informatie op zichzelf is het grootste probleem, maar de malafide intenties waarmee dat gepaard gaat. De echte malaise van onze tijd is een gebrek aan waarachtigheid, aan oprechtheid tegenover anderen. Meer factchecken is daarom niet genoeg. Zonder een hernieuwde toewijding aan waarachtigheid komt de democratie onder steeds grotere druk te staan en dreigen we, zo betoogt Gescinska, ons kostbaarste goed te verliezen: de vrijheid.

Alicja Gescinska (1981) is een Pools-Belgische filosoof. Zij schrijft maandelijks voor Filosofie Magazine en publiceerde onlangs haar jongste boek Intussen komen mensen om. Voor haar is filosofie de kunst van de twijfel, niet in het minst van de zelftwijfel. In 2020 schrijft zij het essay voor de Maand van de Filosofie. Hierin beschrijft ze haar zorgen over het huidige politieke en maatschappelijke debat. Deze richten zich niet zozeer op de onwaarheid van beweringen, maar op hun leugenachtigheid.

2019

Het leven als tragikomedie · Tim Fransen betoogt dat het komische niet een tegenpool is van het tragische, maar dat humor juist een alternatief perspectief biedt op ons onvermijdelijke falen. Een perspectief dat ons in staat stelt om het tragische onder ogen te komen, in plaats van een uitvlucht te zoeken in de vaak destructieve ontkenning ervan. En bovendien een perspectief dat een voedingsbodem kan vormen voor een gevoel van solidariteit met onze medestuntelaars.

Tim Fransen (1988) is cabaretier en filosoof. Hij rondde de studies filosofie en psychologie cum laude af aan de UvA. Sinds 2011 is hij lid van het collectief Comedytrain. Met zijn eerste filosofische cabaretvoorstelling Het failliet van de moderne tijd won hij de Neerlands Hoop, de prijs voor het grootste cabarettalent. Voor zijn tweede solovoorstelling Het kromme hout der mensheid ontving hij de Poelifinario. In 2018 debuteerde Tim Fransen als schrijver met zijn filosofische boek Brieven aan Koos.